W Chorzenicach powstańcy pojawili się po raz pierwszy w kwietniu 1863 r. Jak zapisał w swoich wspomnieniach Józef Oksiński, jego oddział spędził Święta Wielkanocne (5-6 IV) w marszu. W drodze powstańcy zostali ugoszczeni we dworze należącym do wdowy po oficerze sztabowym z 1831 r., której nazwiska Oksiński po latach nie był pewny – wydawało mu się, że Grabińskiej. Z marszruty wynika, że musiał przechodzić przez Chorzenice, więc prawdopodobnie był to dwór Faustyny Pstrokońskiej z d. Mniewskiej (1802-1867). Właścicielka majątku była wdową po Rafale Pstrokońskim, w czasie powstania na różne sposoby je wspomagała. Po śmierci majora Polikarpa Krąkowskiego (patrz: Stobiecko Szlacheckie, Radomsko), poległego pod Broszęcinem została matką chrzestną jego córki (możliwe, że pomogła wdowie finansowo). Czasowo aresztowana przez Rosjan na przełomie lipca i sierpnia 1863 r. (uzupełnienia: „Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego” 1863, nr 180, s. 2
Dwór w Chorzenicach stan 2022 r. (fot. G. Mieczyński )
3 VII 1863 r. konny oddział powstańców majora Aleksandra Lütticha liczący około 60 ludzi stoczył w Kaszewicach pomyślną potyczkę z 50 kozakami dowodzonymi przez setnika Krinkowa (miało zginąć 6 kozaków, a oficer został ranny). Następnie powstańcy dotarli do dworu Faustyny Pstrokońskiej w Chorzenicach. Tam w czasie odpoczynku (o świcie 4 lipca) dopadła ich pogoń złożona z niedobitków oddziału Krinkowa i sotni kozaków porucznika Fiodorowa. Zaskoczeni Polacy zostali pobici – prasa donosiła o 6 poległych i 10 rannych. Lüttich z częścią swoich ludzi zdołał uciec. Rannych leczono we dworze Pstrokońskiej (m. in. rotmistrza Romana Bocheńskiego), zajmował się tym objazdowy chirurg pochodzący z Warszawy Stanisław Markiewicz (aresztowany przez Rosjan w 1864 r.). W księdze zgonów sulmierzyckiej parafii znajdują się trzy akty, które można łączyć z potyczką pod Chorzenicami – 4 lipca w Chorzenicach zmarł Władysław Rutkowski (w akcie zgonu: Rudkowski) a w Sulmierzycach niejaki Rozpopaw (możliwe, że Rosjanin z oddziału kozaków), natomiast 5 lipca w Chorzenicach – Soberzki (prawdopodobnie jeden z rannych powstańców). Poległych w potyczce chorzenickiej pochowano pod murem cmentarnym w Sulmierzycach (patrz: Sulmierzyce).
Lüttich (Littich, Lidych) Aleksander Leon Franciszek (1842-1893), ur. 25 I 1842 r. w Warszawie, s. prywatnego nauczyciela Franciszka i Anny z Drewnowskich. Miał co najmniej sześcioro rodzeństwa. Uczył się w gimnazjum w Łęczycy a następnie Piotrkowie [Tryb.]. W czasie uczestniczenia w kursach prawniczych działał w organizacji patriotycznej. W 1861 r. uciekł przed aresztowaniem za granicę. Wstąpił do Polskiej Szkoły Wojskowej w Cuneo, gdzie zaprzyjaźnił się z Józefem Oksińskim (patrz: Koniecpol). Po powrocie do kraju wraz z nim rozpoczął przygotowania do powstania w okolicach Warty. W powstaniu początkowo w oddziale Oksińskiego jako dowódca siekierników. Wziął udział we wszystkich walkach oddziału aż do kwietnia 1863 r. Wówczas został mianowany naczelnikiem wojennym pow. wieluńskiego. Dowodził samodzielnym oddziałem, został pobity pod Wąsoszem (23 IV). Później ponownie połączył się z Oksińskim. Wziął udział w potyczkach: pod Rychłocicami (8 V), Koniecpolem (25 V), Przedborzem (25 VI), Skotnikami (29 VI). Jako samodzielny dowódca oddziału kawalerii walczył pod Kaszewicami (3 VII) i Chorzenicami (4 VII). Przed bitwą pod Kruszyną został wyznaczony na dowódcę mającego się sformować w Kaszewicach oddziału piechoty złożonego z ochotników z Radomszczańskiego. Z powodu pojawienia się kozaków nie doszło do wykonania zadania. We wrześniu 1863 r. został naczelnikiem wojennym pow. łęczyckiego. Awansowany na stopień majora. Uczestniczył w bitwie pod Dalikowem (10 IX), po której w walkach już nie uczestniczył. W XII 1863 r. pomagał w organizacji wyprawy płk. Raczkowskiego, tajednak nie doszła do skutku. Po powstaniu studiował weterynarię we Francji w Alfort pod Paryżem. Działał w Zjednoczeniu Emigracji Polskiej. W 1869 r. osiadł w Galicji. Wykładał w Szkole Praktycznej Gospodarstwa Wiejskiego w Czernichowie pod Krakowem a następnie w Saminarium Nauczycielskim w Tarnowie (1875-1877). Pracował też jako weterynarz. Był dyrektorem zakładu kontroli sanitarnej bydła importowanego, weterynarzem powiatowym w Krakowie, a od 1882 weterynarzem krajowym Galicji we Lwowie. Zajmował się tworzeniem i unowocześnianiem struktur służb weterynaryjnych, regulacją przepisów, promował nowoczesne rzeźnie i targowiska. Członek wielu towarzystw, m. in. był prezesem Galicyjskiego Towarzystwa Weterynaryjnego. Publikował w prasie, był współzałożycielem „Przeglądu Weterynarskiego”. Zmarł we Lwowie, pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim. Uzupełnienia: https://genealogia.okiem.pl/powstaniec-styczniowy/78315/aleksander-littich
Bocheński Roman (1842-1907), s. Tadeusza i Karoliny z Krauzów (właścicieli majątku Ruda), ur. 30 VII 1842 r. w Rudzie [Malenieckiej]. Przed powstaniem podporucznik dragonów w Kielcach. 25 III 1863 r. zdezerterował i przystąpił do oddziału Czachowskiego, następnie był w oddziale Kononowicza, ranny w nogę od kuli pod Wąchockiem. Po kuracji przystąpił w stopniu rotmistrza do oddziału Lütticha. Wziął udział w potyczce pod Kaszewicami, gdzie ubito pod nim konia. Został ciężko ranny (18 ran ciętych) pod Chorzenicami (4 VII 1863) i początkowo uznany za zmarłego. Ukrywał się i leczył we dworze Faustyny Pstrokońskiej. Członek lwowskiego Towarzystwa weteranów polskich z roku 1863. Zm. w Stanisławowie. Uzupełnienia: AGAD, sygn. 1/245/0/2/10, ark. 22, 28; akt ur. 99/1843, par. Lipa.
Fragment poplamionej krwią koszuli Romana Bocheńskiego rannego w potyczce pod Chorzenicami (fot.: Dobiecka A., Od 23 stycznia 1863 do 22 kwietnia 1864 : dziennik pisany przez A.D. w Drzewicy, BN, rkp., sygn. 9790 II, b.p.)
Rutkowski Władysław Marek h. Bończa (1839-1863), s. Ignacego i Bogumiły ze Strzeleckich, ur. 25 IV 1839 r. w Dębowcu w parafii Wiewiec, ziemianin. Służył w oddziałach Langiewicza, Oksińskiego i Lütticha. 22 VI 1863 r. mianowany podporucznikiem. Zginął w potyczce pod Chorzenicami 4 VII 1863 r. o godz. 4 rano. Uzupełnienia: akt. ur. 28/1839, par. Wiewiec; akt zgonu 131/1863, par. Sulmierzyce; Rozkaz dzienny Rządu Narodowego nr 8).
Akt zgonu Władysława Rutkowskiego
Powstańcy pochodzący z Chorzenic
Pieniążek Wojciech, s. Jana i Rozalii Socianki, rolnik. Ur. 23 IV 1832 r. w Chorzenicach. W 1851 r. ożenił się z wdową Katarzyną Stolarczykową z d. Król. Miał z nią co najmniej 3 dzieci. Aresztowany za przynależność do oddziałów powstańczych i wysłany do riazańskiej roty aresztanckiej. Prawdopodobnie nie wrócił do kraju. W księgach metrykalnych par. Sulmierzyce nie odnaleziono jego aktu zgonu. Natomiast żona zmarła w 1886 r., w akcie zgonu wpisano „wdowa”. Uzupełnienia: akt. małż. 27/1851, akty ur.: 65/1832, 120/1853, 60/1857, 222/1858, akt zg. 62/1886 (Katarzyny), par. Sulmierzyce.