Jedlno

4 lutego 1864 r. „Dziennik Poznański” donosił, że pod Jedlnem 22 stycznia powstańcy uszkodzili tory kolejowe i ostrzelali Rosjan. Możliwe, że informacja dotyczy oddziału Koniecznego/Millera (następnie dowodzonego przez Daniłowicza), który tego samego dnia został rozbity przez Rosjan w okolicach Prusicka (patrz więcej: Prusicko) lub, co mniej prawdopodobne, oddziału Józefa Romockiego Wagnera.

„Dziennik Poznański” 1864, nr 27, s. 2

W księgach metrykalnych parafii Jedlno znajduje się akt zgonu Węgra Wincentego Meszarosa (zm. 24 stycznia 1864 r. w Woli Jedlińskiej) – w dotychczasowych publikacjach (Powstanie styczniowe w Radomszczańskiem w świetle parafialnych ksiąg zejścia, „Godzina, w której się krzywdy dopełniła miara” : Wydarzenia lat 1860-1864 w Radomszczańskiem) wyrażałem przekonanie, że był on powstańcem z oddziału Daniłowicza (wcześniej dowodzonego przez Koniecznego/Milera) walczącego 22 stycznia pod Prusickiem. Jednak w „Dzienniku Wojennych Działań” (12-19 I 1864 r., nr 3, s. 4) znajduje się informacja, że w podobnym czasie w okolicach Jedlna znalazł się też ścigany przez Rosjan, częściowo rozbity wcześniej między Koniecpolem a Żytnem (patrz: Kępa), oddział Józefa Romockiego Wagnera. Kawalerzyści po starciu z Rosjanami niedaleko Żytna (prawdopodobnie 23 I) mieli skierować się na zachód i usiłować przejść przez linię kolejową warszawsko-wiedeńską. Jednak zostali ponownie zaatakowani pod Jedlnem i następnie całkowicie rozbici w łękawskim lesie. Zarówno data podana w akcie zgonu, jak narodowość zmarłego wskazuje raczej na oddział Wagnera – większość jego żołnierzy była dezerterami z armii austriackiej, a wśród nich znajdowali się i Węgrzy.

Potyczkę pod Jedlnem potwierdza we wspomnieniach Kazimierz Krzemiński, który spod Prusicka udał się jako łącznik do przebywającego pod Jedlnem oddziału powstańców. Jednak już ich tam nie zastał, gdyż zostali stamtąd wyparci przez kozaków.

Fragment wspomnień Kazimierza Krzemińskiego

Uczestnikami potyczki oddziału Wagnera pod Jedlnem byli Konstanty Jaworski i Ryszard Wilson. Prawdopodobnie z tej samej jednostki mógł pochodzić aresztowany w Szczepocicach Józef Fimo.

Fimo (Filio?) Józef, s. Michała, włościanin, ur. ok. 1833 r., poch. z Węgier, aresztowany 25 II 1864 r. w Szczepocicach za przynależność do oddziału powstańczego.

Jaworski Konstanty, ur. 7 III 1848 r. w Tarnowie, uczeń szkoły średniej. W powstaniu służył 8 miesięcy w stopniu szeregowego i 6 miesięcy jako podoficer. Początkowo walczył w oddziale Grekowicza, a po bitwie pod Szklarami w oddziale J. Oksińskiego. Ranny pod Koniecpolem, po wyzdrowieniu przeszedł pod komendę E. Taczanowskiego. Brał udział we wszystkich potyczkach aż do klęski pod Kruszyną, gdzie ponownie został ranny. Po rekonwalescencji wstąpił do oddziału Słupskiego, po jego rozbiciu pod Rudnikami – Zaremby, a potem Wagnera. Po przegranej potyczce pod Jedlnem krążył po lasach aż do końca powstania. Po powstaniu zarządca pocztowy, mieszkał w Częstochowie. Od 26 V 1900 r. członek Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczestników Powstania Polskiego 1863/64 r. (uzupełnienia: https://genealogia.okiem.pl/powstanies/index.php?inne_pole=deklara&str=5).

Wilson Ryszard, lekarz, ur. w 1847 r. w Lublinie. W powstaniu służył jako podporucznik kawalerii w partiach: Czerwińskiego, Lelewela, Wierzbickiego, Wagnera. Brał udział w bitwach pod: Chruśliną (30 V 1863), Tuczapami, Korytnicą, Dąbiem, Zielonką, Mołodatynem (raczej: Mołodutynem) i Jedlnem. Ranny w głowę i lewy bok. Przebył 3 i pół roku w rotach aresztanckich w Twerze (J. Maliszewski, Sybiracy zesłani i internowani za udział w powstaniu styczniowym).