W Zdrowej rozegrała się końcowa faza bitwy kruszyńskiej (29 VIII 1863). Najpierw przez wieś przejechała wycofująca się polska kawaleria, następnie wykorzystując zabudowania folwarku próbowali się tam bronić strzelcy Franciszka Kopernickiego i dłuższy czas udawało się powstrzymywać wroga. Kosynierzy i jazda pod osłoną strzelców skierowali się ku wsiom Baby i Jacków. Obrona folwarku Zdrowa trwała do momentu aż granatem armatnim nie została zapalona jedna ze stodół. Pożar wprowadził zamieszanie wśród powstańców. Widząc to Kopernicki ponownie zarządził odwrót. Rosjanie zajęli Zdrową około godz. 8 rano dopuszczając się przy tym zbrodni na cywilach. W relacji prasowej krakowskiego „Czasu” podano, że Rosjanie zabili w folwarku Zdrowa gorzelanego [Stanisława Cygańskiego], jego 16-letniego syna i matkę właściciela [Teklę] Gaszyńską. Informowano również o zamordowaniu innych mieszkańców dworu. Podano sprzeczne wiadomości na temat właściciela i jego żony – mieli zostać ciężko ranni albo zabici, a jedno z dzieci odnieść rany. W folwarkach Jacków i Zdrowa doszło podobno do kolejnych mordów, a wiele zabudowań spalono. W księdze zgonów odnotowano śmierć dwóch osób: Stanisława Cygańskiego i Tekli Gaszyńskiej. Z listu Konstantego Gaszyńskiego (drugiego syna Tekli) wynika, że rannych właścicieli leczono w Częstochowie, brat szybko doszedł do zdrowia, natomiast bratowa cudem przeżyła i mimo, że minęły już 3 miesiące nadal nie była w pełni sił. Możliwe, że jednym z rannych był również leczony w szpitalu w Radomsku Joachim Pełka (lat 27, służący we dworze Zdrowa, zamieszkały w Jedlnie, zm. 13 X 1863 r.). O pozostałych osobach poszkodowanych nic nie wiadomo. Rzeczywiste straty materialne też nie są znane.
„Czas” 1863, nr 200, s. 1.
Akty zgonu Stanisława Cygańskiego i Tekli Gaszyńskiej sporządzony w parafii Borowno (tu imię wdowy po S. Cygańskim: Rozalia)
Z rosyjskich akt dotyczących wypłacania zapomóg dla członków rodzin osób zamordowanych przez powstańców wynika, że w 1867 r. 150 rs. rocznie pobierała wdowa po Stanisławie Cygańskim Agnieszka i jej niepełnoletnie córki (Marianna Zofia i Florentyna Julianna).