Kobiele Wielkie

Przez Kobiele Wielkie przechodził na przełomie marca i kwietnia 1863 r. oddział Józefa Oksińskiego. W swych pamiętnikach Oksiński nie odnotował niczego szczególnego w czasie tego przemarszu.

Na miejscowym cmentarzu parafialnym znajduje się grób zesłanego za udział w powstaniu  ks. Bazylego Tyrka.

Grób ks. Bazylego Tyrka (fot. E. Strojna)

Tyrek Tomasz, imię zakonne Bazyli (1826-1901) – kapłan zakonu bernardynów. Ur. 10 XII 1826 r. w Maluszycach (par. Dąbrowa Zielona), s. Michała i Marianny z Kuczyńskich, miał co najmniej pięcioro rodzeństwa. W 1847 r. odbywał nowicjat w klasztorze bernardynów w Przyrowie. W 1856 r. odnotowany jako kapłan w klasztorze w Warcie. W czasie powstania styczniowego przebywał w klasztorze w Górze Kalwarii. Za pomoc udzielaną powstańcom skazany 19 XII 1863 r. na osiedlenie w głębi Imperium pod nadzorem policji (wg niektórych opracowań błędnie na katorgę). Karę odbywał w gub. kostromskiej. W V 1871 r. zdjęto z niego nadzór policyjny i pozwolono osiedlić się ‎gdziekolwiek‎ ‎w‎ ‎państwie‎ ‎rosyjskim ‎z‎ ‎wyjątkiem‎ ‎stolic‎ ‎i‎ ‎guberni‎ ‎stołecznych,‎ ‎Królestwa‎ ‎Polskiego‎ ‎i‎ ‎Zabranego‎ ‎Kraju. Jednocześnie‎ ‎zabroniono‎ ‎mu‎ ‎obejmowania‎ ‎służby‎ ‎państwowej‎ ‎i‎ ‎społecznej. Później otrzymał zgodę na zamieszkanie w klasztorze w Przyrowie. Pod koniec życia mieszkał w osadzie Katarzyna, obecnie: Katarzynów (prawdopodobnie u właściciela majątku Benedykta Nawrockiego). Tam zm. 20 IX 1901 r., pochowany w Kobielach Wielkich. Źródła: P. Kubicki, Bojownicy kapłani za sprawę kościoła i ojczyzny w latach 1861-1915. Materjały z urzędowych świadectw władz rosyjskich archiwów ́konsystorskich, narodowych, zakonnych i prywatnych, t. 3, cz. 1, s. 636, cz. 2, s. 345-346; A.K. Sitnik, Udział Bernardynów w powstaniu styczniowym i ich późniejsze losy, „Roczniki Teologiczne”, 2021, t. LXVIII, z. 4, s. 27; AGAD, sygn. 1/242/0/-/7, k. 270v-271; AACz, akt ur. 99/1826, par. Dąbrowa Zielona; akt zg. 88/1901, par. Kobiele Wielkie (tu błędny wiek i miejsce urodzenia); „Rocznik religijny wyznań chrześcijańskich w Królestwie Polskiem na rok 1847”, s. 148; Rys chronologiczny papieżów od Piotra ś-go aż do Piusa IX-go, Warszawa 1856, s. LII; inskrypcja nagrobna.

Powstańcy związani z gminą Kobiele Wielkie

Bajkowski Hipolit (1842-1907), s. Waleriana (w czasie powstania dzierżawcy majątku w Biestrzykowie) i Balbiny z Rutkowskich, ur. w Dłutowie 2 VII 1842 r. W lipcu 1863 r. za zasługi w walce awansowany do stopnia podporucznika. Służył w brygadzie E. Taczanowskiego. Po klęsce pod Kruszyną (29 VIII 1863) na rozkaz F. Kopernickiego przeprowadził zbiórkę porzuconej na placu boju broni, następnie zajął się odtworzeniem oddziału piechoty. Zorganizował oddział w sile plutonu (prawdopodobnie w okolicach Silniczki). Miał pełnić funkcję powstańczego naczelnika pow. piotrkowskiego. Aresztowany, oskarżony o udział w powstaniu i dowodzenie oddziałami, skazany na 8 lat robót katorżniczych na Syberii, gdzie został odesłany 19 XI 1864 r. Zm. w Warszawie 6 III 1907 r., pochowany na cmentarzu Powązkowskim (Warszawa, parafia św. Aleksandra, akt zg. 167/1907). Zdjęcie nadesłała A. Surmacka.

Bystrzanowski Józef, s. Teodora, ur. ok. 1844 r., ziemianin zamieszkały w Biestrzykowie, 20 VII 1863 r. wcielony karnie do wojska rosyjskiego za różne przewinienia polityczne.

Gelbich Jan, s. Karola, włościanin, ur. ok. 1839 r., poch. z gminy Orzechów. Wzięty do niewoli 30 I 1864 r. w Sycówce(?) jako członek partii Skowrońskiego i Słupskiego, skazany na 2 lata pobytu w tulskiej rocie aresztanckiej.

Kupczyński Ludwik (1839-1886), szlachcic, mieszkaniec wsi Kobiele Wielkie (patrz więcej: Radomsko).

Najsz Jakub, s. Karola, ur. ok. 1835 r., włościanin, poch. ze wsi Jasień, aresztowany 29 XII 1863 r., odesłany do Pskowa do rozpatrzenia sprawy przez MSW.

Pietrzykowski Fabian, s. Adama, ur. ok. 1829 r., szlachcic, poch. z gub. grodzieńskiej, pow. bielskiego, mieszkaniec Warszawy, aresztowany 29 XII 1863 r. we wsi Jasień, odesłany do Pskowa do rozpatrzenia sprawy przez MSW.

Przentkowski (Przętkowski) Michał, ur. ok. 1807 r., włościanin, poch. z Biestrzykowa Małego, za przynależność do oddziału powstańczego skazany we Włodzimierzu na osiedlenie w gub. orenburskiej.

Różycki Wojciech, s. Bogumiła, ur. ok. 1833 r., mieszczanin, mieszkaniec wsi Jasień, aresztowany 29 XII 1863 r., odesłany w 31. partii zesłańców do Pskowa do rozpatrzenia sprawy przez MSW, skazany na 2 lata w orłowskiej rocie aresztanckiej.

Rublewski Szymon, mieszkaniec Kobiel, służył w oddziale Taczanowskiego, walczył pod Kruszyną (29 VIII 1863).

Siemiński Jan, mieszkaniec Kobiel, służył w oddziale Taczanowskiego, walczył pod Kruszyną (29 VIII 1863).